Ovog leta, veliku pažnju domenske industrije i stručnjaka za pravo intelektualne svojine izazvala je presuda Vrhovnog suda Sjedinjenih Američkih Država kojom je dopuštena zaštita oznake booking.com žigom. Do spora je došlo kada je holandska kompanija Booking.com B.V. američkom Uredu za patente i žigove (USPTO) podnela prijavu žiga za oznaku booking.com u kategoriji usluga onlajn hotelske rezervacije. Ured za patente i žigove SAD je prijavu odbio zbog generičnosti prijavljene oznake, navodeći da se rečju booking označava sama radnja hotelske rezervacije, dok element .com potrošačima ukazuje na onlajn i komercijalni karakter te aktivnosti. Zbog toga je i kombinacija ova dva elementa generična. Nezadovoljna odlukom Ureda, holandska kompanija je pokrenula sudski spor, navodeći da, prema istraživanjima javnog mnjenja, 74,8% potrošača doživljava booking.com kao brend (žigom zaštićenu oznaku), a ne kao generični pojam. Okružni sud pred kojim je spor rešavan zaključio je da kombinacija oznaka booking i .com ipak nije generična, pošto je tokom upotrebe postala prepoznatljiva potrošačima. Spor je potom nastavljen pred višim sudskim instancama, tako da se o pitanju generičnosti ove oznake izjašnjavao i Vrhovni sud Sjedinjenih Američkih Država.
Pre nego što se podrobnije osvrnemo na presudu Vrhovnog suda SAD, podsetimo se ukratko nekih osnovnih pravila o registraciji žigova i registraciji naziva internet domena.
Pravilo: generične oznake se ne mogu štititi žigom
Oznake koje služe za obeležavanje proizvoda, odnosno za razlikovanje robe ili usluga jednog privrednog subjekta od iste ili slične vrste robe ili usluge drugog privrednog subjekta mogu se zaštititi žigom pod uslovom da su distinktivne. Najjednostavnije rečeno, distinktivnost je podobnost oznake da služi razlikovanju proizvoda u prometu. Takvu distinktivnost, na primer, imaju oznake ”Coca-Cola”, ”Intel”, ”Siemens”... Prosečni potrošač će svakako razlikovati proizvod obeležen oznakom ”Coca-Cola” od oznaka drugih pića na bazi kole. Nasuprot tome, generične oznake se ne mogu zaštititi žigom, jer se one sastoje od naziva robe ili usluge (npr. oznaka „suncobran” za suncobrane). Generične oznake, dakle, nisu podobne za razlikovanje proizvoda jednih od drugih, jer označavaju čitavu kategoriju proizvoda.
Nije, međutim, zabranjeno registrovati naziv internet domena koji se sastoji iz generične oznake. To je čak i poželjno, jer se tako povećavaju šanse da korisnici interneta (i potencijalni klijenti) pronađu određeni sajt. Na primer, za onoga ko se bavi prodajom suncobrana bila bi mudra poslovna odluka da registruje naziv domena suncobrani.rs, iako tu istu oznaku, zbog generičnosti, po pravilu ne bi mogao da zaštiti žigom.
„Generična oznaka + .com“ nije generična oznaka?
Kako bi utvrdio da li je oznaka booking.com generična, Vrhovni sud Sjedinjenih Američkih Država proverio je ispunjenost sledeća tri kriterijuma: (1) generična oznaka se odnosi na čitavu kategoriju proizvoda, a ne samo na pojedini element iz te kategorije proizvoda; (2) distinktivnost složene oznake (oznake koja se sastoji iz dva ili više elemenata) procenjuje se s obzirom na celinu oznake, a ne zasebno u odnosu na svaki element oznake; (3) relevantno je samo ono značenje koje oznaka ima za prosečnog potrošača. Sud je zaključio da oznaka booking.com ne predstavlja generičnu oznaku za prosečnog potrošača, tj. da ne reprezentuje čitavu kategoriju proizvoda. Kad bi bilo suprotno, prosečni potrošač bi konkurentske usluge nazivao booking.com uslugama. Prema tome, ne sporeći činjenicu da je oznaka booking generična, sud je zaključio da kombinacija oznaka booking i .com ne mora nužno biti generična, pošto je moguće da je takva složena oznaka upotrebom u privrednom prometu stekla distinktivnost. Upravo takva naknadno stečena distinktivnost bila je ključan razlog da se dopusti zaštita oznake booking.com žigom.
Prve reakcije stručne i, pogotovo, laičke javnosti na ovu presudu bile su prenaglašene. Neki komentatori su tvrdili da će ubuduće svaki generični pojam u kombinaciji sa nazivom internet domena prvog nivoa (.com, .net i dr.) moći da bude zaštićen žigom. Pažljivim čitanjem ove presude to se, međutim, ne može zaključiti. Naprotiv, registracija žiga biće omogućena samo onim licima koja uspeju da dokažu da je generična oznaka upotrebom stekla distinktivnost. Drugim rečima, onima koji su u svoju oznaku i njenu promociju investirali značajna sredstva kako bi postigli da se u svesti prosečnog potrošača oznaka više ne percipira kao generična. Takođe, treba imati u vidu da je zaštita koja je pružena oznaci booking.com veoma slaba, pošto treća lica i dalje mogu slobodno koristiti elemente te oznake – booking i .com – jer oni nesumnjivo jesu generični pojmovi. Najzad, ne sporeći uticaj američkog prava na pravne sisteme drugih zemalja, ne bi trebalo smetnuti s uma činjenicu da ova presuda ima nacionalni domašaj, kao i da žig ima teritorijalno važenje.
